23.11.2023
Na lokalitetu Mladenovac, usevi ozime pšenice i ječma su u zavisnosti od rokova setve i primenjene agrotehnike u fazi od klijanja do rasta klijanaca (BBCH 09-13).
Vizuelnim pregledom useva ječma i pšenice uočeno je prisustvo lisnih vaši (Aphididae) na do 3% biljaka, dok prisustvo cikada (Cicadelidae) nije uočeno.
U usevu ječma su prisutni simptomi mrežaste pegavosti lista ječma (Pyrenophora teres) na do 3% biljaka i sočivaste pegavosti lista ječma (Rhynchosporium secalis) na do 2% biljaka. Simptomi pepelnice žita (Erysiphe graminis) na pšenici i ječmu, kao i simptomi rđe (Puccinia spp.) nisu uočeni.
U usevima pšenice i ječma se i dalje registruje prisustvo aktivnih rupa od poljskih glodara i poljoprivrednim proizvođačima se preporučuje da obrate pažnju na njih.
Ukoliko je dostignut prag štetnosti za poljskog miša (Apodemus sylvaticus) od 10-50 aktivnih rupa po ha, kao i za poljsku voluharicu (Microtis alvaris) od 10-500 aktivnih rupa po ha, preporučuje se, nakon prestanka padavina, primena rodenticida u vidu gotovih mamaka na bazi cink-fosfida.
Prilikom primene rodenticida u aktivne rupe od glodara, rupe treba zatrpati, da ne bi došlo do trovanja divljači i ptica.
RC Beograd i Mladenovac nastavlja sa praćenjem zdravstvenog stanja ozimih strnih useva.
Slika1. Simptomi mrežaste pegavosti lista ječma i sočivaste pegavosti lista ječma
velika slika 6.11.2023
Na području delovanja RC Beograda i Mladenovca zasadi kruške se nalaze u različitim fenofazama opadanja lišća.
Nakon vizuelnog pregleda u zasadima kruške registrovana su prezimljujuća imaga obične kruškine buve (Cacopsylla pyri) sa ineksom napada 0,62. U ovom trenutku je u toku pojava imaga prezimljujuće forme ove štetočine.
RC Beograd i Mladenovac i u narednom periodu nastavlja sa praćenjem aktivnosti obične kruškine buve.
 
velika slika velika slika 23.10.2023
Na teritoriji regionalnog centra Beograd - Mladenovac, proizvodni zasadi jabuke su obrani, a oni koji nisu se nalaze u fenofazi sazrevanja ploda i semena.
Odlike ove proizvodne godine su učestale, lokalne i obilne padavine. Ovakvi uslovi tokom vegetacije pogodovali su razvoju jabuke, ali i pojavi i širenju prouzrokovača čađave pegavosti lista i krastavosti plodova jabuke (Venturia inaequalis).
U pojedinim zasadima jabuke, na različitim lokalitetima, gde nisu blagovremeno primenjene hemijske mere zaštite, registrovano je prisustvo simptoma ovog patogena (fotografije ispod iz proizvodne 2023).
Patogen prezimljava u opalom lišću. U proleće, nakon kretanja vegetacije, sa porastom temperature i prvim kišama, dolazi do oslobađanja askospora, koje dospevaju na listove, klijaju i vrše infekciju lista.
Praćenje biologije Venturia inaequalis počinje se sa laboratorijskim pregledom prezimelog lišća i određivanjem dozrelosti i ispražnjenosti pseudotecija u kojima su askusi sa askosporama.
Prema našim laboratorijskim rezultatima, početak formiranja askospora u askusuma je bio u prvoj dekadi februara (prilog 10.2.2023).
Period primarnih infekcija u našim uslovima je okončan krajem maja (prilog 27.05.2023) kada su pseudotecije na osnovu pregleda prezimelog lišća u potpunosti ispražnjene.
Prema podacima sa AMS (automatska meteorološka stanica) u Kamendolu, u ovom periodu ostvarili su se uslovi za 3 primarne infekcije u aprilu i za 6 u maju mesecu (ukupno 9 primarnih infekcija).
Takođe, prema podacima sa AMS ostvarili su se uslovi za sekundarne infekcije i to 2 u maju, 4 u junu, 1 u julu i 3 u avgustu (ukupno 10 sekundarnih infekcija).
U cilju sprečavanja infekcije pomenutim patogenom preporučuje se sprovođenje preventivnih fungicidnih tretmana od momenta pojave listova (mišije uši), a pre najavljenih padavina.
RC Beograd i Mladenovac je preporučio preventivne tretmane na početku vegetacije u fazi bubrenja pupoljaka i fazi mišje uši.
U fazi početka cvetanja i nakon cvetanja, kao i u fazi formiranja ploda preporučena je primena kombinacije sistemika i preventivnih fungicida, zbog nagle smene fenofaza i intenzivnog formiranja i oslobađanja askospora u uslovima učestalih padavina.
Uslovi za sekundarne infekcije konstaovani su na AMS u fazi intenzivnog razvoja ploda, i zato je u datim uslovima preporučena primena registrovanih fungicida
Pored primene fungicida u cilju suzbijanja pomenutog štetnog organizma, preporuka je da se tokom jeseni uklanjaju i uništavaju opali listovi čime se smanjuje inokulum za narednu vegetaciju.
Fotografija 1,2. Simptomi čađave pegavosti lista i krastavosti ploda jabuke
 
velika slika velika slika
7.10.2023
Na području delovanja RC Beograd i Mladenovac u usevima i zasadima uočeno je prisustvo glodara i to: poljskih miševa (Apodemus spp.) i poljske voluharice (Microtus arvalis) u različitm kategorijama brojnosti.
Tabela. Brojnost poljskog miša i poljske voluharice u usevima i zasadima
|
Usev/zasad |
Broj utvrđenih rupa glodara po ha |
Kategorija |
Opis kategorije |
|
Višegodišnja lucerka |
od 15 do 326 - poljski miš |
II i III |
Niska i srednja brojnost |
|
Višegodišnja lucerka |
do 500 - poljska voluharica |
I i II |
Vrlo niska i niska brojnost |
|
Mlada lucerka |
od 10 do 3000 - poljski miš |
od II do V |
Od niska do vrlo visoka brojnost |
|
Mlada lucerka |
do 300 - poljska voluharica |
II |
Niska brojnost |
|
Livade |
od 500 do 4000 - poljski miš |
IV i V |
Od visoka do vrlo visoka brojnost |
|
Uljana repica |
0 |
- |
- |
|
Ječam |
0 |
- |
- |
|
Stari voćnjaci jabuka |
do 10 - poljski miš |
I |
Vrlo niska brojnost |
|
Stari voćnjaci breskva |
do 10 - poljski miš |
I |
Vrlo niska brojnost |
|
Stari voćnjaci šljiva |
do 10 - poljski miš |
I |
Vrlo niska brojnost |
|
Mladi voćnjak breskva |
do 10 - poljski miš |
I |
Vrlo niska brojnost |
Trenutni vremenski uslovi, toplo vreme bez padavina, uz prisustvo obilje hrane povoljno utiču na brz porast populacije poljskih glodara.
Trenutno su najveće brojnosti glodara registrovane su u lucerištima i neobrađenim površinama (livade). Sa ovih „žarišta“ glodari migriraju na novoposejane useve uljane repice, ozime pšenice i ječma, gde se prvo hrane posejanim i klijalim semenom, a kasnije ošećuju i nadzemne i podzemne delove izniklih biljaka.
Poljoprivrednim proizvođačima se preporučuje da obilaze svoje useve i zasade i prate prisustvo i brojnost poljskih glodara. U cilju suzbijanja glodara, preporučuje se primena rodenticida u vidu gotovih mamaka na bazi cink-fosfida (vidi preporuku od 5.10.2023).
RC Beograd i Mladenovac nastavlja sa praćenjem pojave i brojnosti poljskih glodara u usevima i zasadima.
Slika 1: Lucerka, uljana repica, breskva, ječam, ledina
28.7.2023
RC Beograd i Mladenovac beleži da su zasadi vinove loze u fazama razvoja ploda i to od početak dodirivanja bobica do zatvaranje grozda (BBCH 77-79).
Na našem području rada, na žutim lepljivim klopkama je počelo izlovljavanje imaga cikade Scaphoideus titanus. To je prenosilac fitoplazme Flavescence doree (FD)-uzročnika zlatastog žutila vinove loze, koje je veoma destruktivno oboljenje loze.
Štetočina je monofag, ima jednu generaciju godišnje, prezimljava u stadijumu jaja ispod kore dvogodišnjih lastara vinove loze. Larve se pojavljuju sredinom maja meseca, hrane se na naličju listova i imaju pet razvojnih stupnjeva. Imaga se pojavljuju u julu i prisustna su do septembra, hrane se na listovima vinove loze.
Direktne štete usled ishrane ove cikade su zanemarljive, ali zato indirektne štete, kao vektora fitoplazme FD su veoma velike.
Da bi cikada postala infektivna mora da se hrani na zaraženim čokotima vinove loze nekoliko sati. Nakon toga, za ovu cikadu, treba da prođe inkubacioni period od 21 dan. Prema tome, imajući u vidu sve navedene elemente, tek larve trećeg razvojnog stupnja mogu da postanu infektivne i tu sposobnost zadržavaju do kraja života.
Simptomi bolesti uočavaju se već sa početkom vegetacije zato što pupoljci uopšte ne kreću ili kreću kasnije, a lastari zaostaju u porastu, imaju skraćene internodije, slabije odrvenjavaju i izmrzavaju tokom zime. Na zaraženom listu se prvo javlja nekroza između glavnih nerava, a potom i deformacije u vidu savijanja po obodu prema naličju i listovi dobijaju “trouglast oblik”. Boja takvih listova varira od svetložute/zlatnožute kod belih sorti i tamnoljubičaste/svetlocrvene kod obojenih sorti.
Veoma često dolazi do nekroze, venjenja i sušenja cvasti. Kao krajnji ishod je sušenje i propadanje čokota.
Ove promene dovode do smanjenja prinosa grožđa. Čokoti vinove loze oboleli od fitoplazmi ostaju trajno zaraženi.
Osnovne mere borbe protiv fitoplazmi vinove loze FD trebalo bi da obuhvate čitav kompleks mera kao što su:
· uništavanje starih i napuštenih vinograda.
· uništavanje zaraženih vinograda.
· uništavanje divlje, samonikle loze.
· rigorozna rezidba tokom zime, pri čemu treba ukloniti nedozrele lastare, kao i lastare na kojima su veoma često položena jaja vektora. Orezane lastare uništiti.
· hemijsko suzbijanje vektora cikada primenom insekticida od momenta pojave larvi trećeg stupnja razvoja (pogledati preporuke od 23.6.2023, 3.7.2023, 14.7.2023. i 26.7.2023).
· podizanje novih zasada vinove loze sa zdravim sadnim materijalom.
· podizanje zasada na području gde nema izvora zaraze, kao što su stari vinogradi ili vinogradi u eksploataciji, u kojima ima zaraze.
· prostorna izolacija, koja bi prema literaturnim navodima, treba da bude od 1 km.
· praćenje dinamike leta imaga cikade postavljanjem žutih lepljivih klopki.
Fotografije: Imago Scaphoideus titanus, simptomi zlatastog žutila
 
velika slika velika slika 26.7.2023
Na području našeg rada usevi merkantilnog kukuruza su u različitim fazama cvetanja, polinizacije i razvoja ploda (BBCH61-75).
Obilaskom useva merkantilnog kukuruza uočeno je:
a) prisustvo oštećenja na stablu i klipu od prve generacije kukuruznog plamenca (Ostrinia nubilalis) na do 21% biljaka.
b) prisustvo sveže položenih jaja II generacije kukuruznog plamenca na do 5% biljaka. U toku je polaganje jaja II generacije pomenutog štetnog organizma.
c) prisustvo ispiljenih larvi kukuruzne sovice (Helicoverpa armigera) na do 2% biljaka.
d) prisustvo larvi i imaga zelene povrtne stenice (Nezera viridula) na do 5% biljaka.
Najznačajnija štetočina u usevu kukuruza u uslovima naše proizvodnje zasigurno je kukuruzni plamenac. Osim kukuruza, ekonomski značajne štete proizvodi i u usevu paprike.
Prezimljava u stadijumu gusenice u biljnim ostacima i u proleće se preobraća u lutku, da bi se u našim uslovima proizvodnje prva imaga pojavila u maju mesecu. Leptiri lete noću, a jaja polažu u grupama na naličju lista. Sveže položena jaja su biserno bela i sa odmicanjem embrionalnog razvoja dobijaju žućkastu nijansu i pred samo piljenje uočava se crna glava. Ispiljene larve prve generacije se hrane na listovima i ubušuju se u stabljiku, čime remete protok biljnih sokova i smanjuju čvrstinu biljka. Usled toga može doći do lomljenja i poleganja biljaka pri jačem vetru. U stablu završe larveni razvoj i učaure se u lutku. Izletanje leptira druge generacije je u julu mesecu, a polaganje jaja je u grupama na listovima i stablu. Larve druge generacije oštećuju i stablo i klip.
Kukuruzna sovica je polifagna i migratorna štetočina, koja ima dve do tri generacije godišnje. Larve se hrane lišćem i generativnim organima biljaka.
Proizvodnji kukuruza, larve kukuruznog plamenca, kao i kukuruzne sovice, nanose najznačajnije štete svojom ishranom na klipovima, pri čemu se smanjuje prinos ali se stvaraju i oštećenja koja predstavljaju ulazna mesta za ulazak patogena prouzrokovača plesnivosti klipa. Među najznačajnije patogene spadaju gljive iz roda Aspergillus i Fusarium , koje imaju sposobnost sinteze mikotoksina.
U cilju zaštite kukuruza nameće se potreba suzbijanja kukuruznog plamenca primenom insekticida pri dostizanju praga štetnosti, a u momentu piljenja larvi (preporuka 25.7.2023), a primenom jednog od navedenih insekticida ispoljiće se delovanje i na kukuruznu sovicu.
slika: Jajno leglo, lutka, larva kukuruznog plamenca
  
velika slika velika slika velika slika
slika larva kukuruzne sovice
velika slika 17.7.2023
Na području rada RC Beograda i Mladenovca zasadi vinove loze se nalaze u različitim fazama razvoja od bobice veličine zrna graška do faze početka dodirivanja bobica (BBCH 75-77).
Vizuelnim pregledom zasada vinove loze, uočili smo zastupljenost larvi četvrtog i petog larvenog stupnja cikade Scaphoideus titanus. Pojava imaga pomenutog štetnog organizma, očekuje se u narednim danima. Kada se govori o biološkim osobinama pomenute cikade, ističemo da ima jednu generaciju godišnje.
Nadaolje ističemo da prezimljava u stadijumu jaja iz kojih se u proleće pile larve koje imaju pet razvojnih stupnjeva. Prenosioci fitoplazme uzročnika zlatastog žutila vinove loze Flavescense doree (FD), su larve od trećeg razvojnog stupnja i tu sposobnost zadržavaju do kraja života.
Imajući u vidu da su štete koje se javljaju nakon pojave zlatastog žutila u zasadu loze velike, nameće se potreba suzbijanja cikade vinove loze Scaphoideus titanus. Opšte prihvaćene su hemijske mere, međutim, preporuka je, da se, ne zanemare i mehaničke mere, kao što su :
· uništavanje napuštenih zasada,
· uklanjanje i uništavanje zaraženih čokota,
· uklanjanje divlje loze u blizini zasada,
· uništavanje korova.
Preporuke za hemijsko suzbijanje cikade Scaphoideus titanus RC Beograd i Mladenovac dao je tri puta 23.6.2023, 3.7.2023 i 14.7.2023 sa ciljem sprečavanja daljeg širenja pomenute cikade vektora fitoplazme, uzročnika zlatastog žutila (FD) vinove loze.
slika1. Larva L4 Scaphoideus titanus
velika slika 13.7.2023
Na području rada RC Beograd i Mladenovac u zasadima bresaka, leske, vinove loza, kao i u usevu krompira, kukuruza registrovano je prisustvo braon mramoraste stenice (Halyomorpha halys) i povrtne stenice (Nezera viridula) u svim razvojnim oblicima. Pri tome želimo da se jasnije odredimo i ističemo da je RC Beograd detektovao prisustvo odraslih jedinki, položena jaja u raličitim fazama embrionalnog razvoja i larvi, ali naglašavamo da je manja frekventnost svih razvojnih oblika navedenih stenica u poređenju sa 2022. godinom, a naročito 2021. godinom.
Braon mramorasta stenica (BMS) je polifagna i invazivna vrsta. Prezimljava u stadijumu imaga i u proleće nakon pojave i posle dužeg vremena dopunske ishrane pari se i polaže jaja najčešće na naličju listova u grupama od 20-30 jaja. Tek ispiljene larve su na okupu do prvog presvlačenja, a onda se razilaze u potrazi za hranom. Larve imaju pet razvojnih faza i karakteristične bele prstenove na nogama i pipcima.
Štete na plodovima zbog sisanja sokova čine i larve i imaga BMS. Napadnuti plodovi u početku imaju beličasta polja na mestu uboda, koja nekada i nekrotiraju, a ponekad se plodovi i deformišu. Međutim, zajednička karakteristika napadnutih plodova je gorak ukus i neprijatan miris, jer stenice luče materije neprijatnog mirisa. Tako infestirani plodovi imaju umanjenu tržišnu vrednost.
Zelena povrtna stenica je po svojim osobinama i štetama koje nanosi usevima i zasadima veoma slična sa BMS. Odrasle jedinke su intenzivne zelene boje, dok larve menjaju boju u toku razvoja . Ženke polažu jaja na naličju listova u gomilicama i sveže položena jaja su bele boje. Larve imaju pet razvojnih oblika i svi imaju bele tačkice po telu.
Isisavanje sokova iz plodova čine i larve i imaga, nanoseći štete na gajenim biljkama.
Sa ciljem hemiskog suzbijanja navedenih stenica u upotrebi su insekticidi iz grupe piretroida.
RC Beograd i Mladenovac će nastaviti sa praćenjem stenica i blagovremeno će obavestiti o potrebi hemijskog suzbijanja u usevima i zasadima.
Slika1. Braon mramorasta stenica
velika slika
slika2. Zelena povrtna stenica-larva
Velika slika
slika3. Jaja pred piljenje-povrtna zelena stenica
velika slika 23.6.2023
Na lokalitetu Grocka, Zemun i Sopot zasadi vinove loze se nalaze u različitim fazama razvoja ploda, od faze formiranja ploda do faze bobice veličine zrna pšenice (BBCH 71-73).
RC Beograd je izvršio vizuelne preglede proizvodnih zasade vinove loze, zapuštenih zasada vinove loze, kao i korovsku floru na lokalitetima Brestovik, Zaklopača, Batajnica na prisustvo cikade Scaphoideus titanus.
Kao rezultat vizuelnog pregleda može se konstatovati prisustvo larvi, dominantno drugog stupnja razvoja i početak pojeve larvi trećeg stupnja razvoja koje postaju infektivne.
Scaphoideus titanus je vektor fitoplazme Flavescence doree (FD) koja prouzrokuje zlatasto žutilo vinove loze. Pomenuta cikada svoje razviće završava na vinovoj lozi i ima jednu generaciju godišnje. Prezimljava u stadijuma jaja ispod kore dvogodišnjih lastara. Larve se pile od maja meseca i imaju pet razvojnih stupnjeva. Hraneći se na naličju listova na zaraženim čokotima larve od trećeg razvojnog stupnja kao i odrasle jedinke prenose fitoplazmu (FD) vinove loze na zdrave čokote.
Zlatasto žutilo vinove loze je veoma destruktivno obolenje vinove loze. Bolest zahvata pupoljke, lastare, listove i grozdove.
Simptomi bolesti su uočljivi rano sa proleća u vidu kasnijeg kretanja pupoljaka ili oni uopšte ne kreću. Osim toga, na lastarima su uočljive promene u vidu skraćenih internodija, njihovog zaostajanja u porastu, nedovoljnog odrvenjavanja što dovodi do izmrzavanja u zimskim mesecima.
Simptomi zlatastog žutila na zaraženim čokotima tokom vegetacije se najjasnije uočavaju tokom leta i jeseni na listovima koji menjaju i boju i izgled. Kod obojenih sorti oni su od tamnoljubičaste do svetlo crvene boje, a kod belih sorti svetložuti do zlatnožuti, pri čemu se listovi u obe sorte savijaju po obodu i dobijaju trouglast izgled.
Na zaraženim čokotima dolazi do nekroze cvasti, što dovodi do formiranja rehuljavih, smežuranih grozdića lošeg kvaliteta.
U borbi protiv fitoplazme zlatastog žutila vinove loze ističemo značaj primene nepesticidnih mera, kao što su: uništavanje zaraženih čokota, uklanjanje zapuštenih zasada vinove loze, uništavanje korovske flore.
RC Beograd nastavlja sa praćenjem navedenog štetnog insekata.
slika1. Larva S.titanus u trećem razvojnom stupnju
velika slika 22.6.2023
Na lokalitetima Batajnica, Obrenovac i Sopot usevi merkantilnog kukuruza su u fazi od razvijeno 9 i više listova do pojavljuje se drugo kolence (BBCH 19-32).
Vizuelnim pregledom useva kukuruza na lokalitetu Batajnica registrovano je prisustvo jaja kukuruzne sovice (Helicoverpa armigera) na licu lista kukuruza u niskom intenzitetu napada.
Kukuruzna sovica je polifagna štetočina i hrani se na oko 250 raznih gajenih i spontanih vrsta biljaka. U poljoprivrednoj proizvodnji kod nas može napraviti velike štete u usevima kukuruza, paprike, paradajza, duvana, pasulja, boranije, soje, lucerke i drugih biljaka. Suptropska je vrsta, a u naše krajeve leptiri doleću sa područja Mediterana, ovde se dalje razmnožavaju i priključuju se lokalnim populacijama. Tokom godine razvija 2-3 generacije.
Leptiri se sreću od sredine maja pa sve do sredine septembra. Jaja polažu pojedinačno na listove, peteljke, plodove.
Štete nanose gusenice koje se hrane na vegetativnim i generativnim delovima biljaka. Najpre se hrani lišćem, a kasnije se ubušuje u plodove, usput prljajući plod izmetom koji je podložan truljenju i gubi tržišnu vrednost. Na kukuruzu napadnuti klipovi podložni su infekciji različitim vrstama patogena. Neki od patogena poput gljiva iz roda Aspergilus, Fusarium i Penicilium imaju sposobnost sinteze mikotoksina koji su opasni po zdravlje ljudi i životinja.
RC Beograd nastavlja sa praćenjem štetnih organizama u usevima kukuruza.
slika 1. Jaje kukuruzne sovice na listu kukuruza (Batajnica 2023)
velika slika |
|
|
|
|